"ကမာၻ့ ေက်ာက္ခ်ပ္ႀကီးမ်ားအေၾကာင္း"

"ကမာၻ့ ေက်ာက္ခ်ပ္ႀကီးမ်ားအေၾကာင္း"

ကမာၻ့ အေပၚယံအလႊာကို Lithosphere လို႔ ေခၚၿပီး (Crust +Uppermost soil) ေအာက္ဘက္မွာ ထုထည္ မိုင္ ၃၀ မွ ၁၀၀ ထိ ထူတ႔ဲ Crust ဆိုတ႔ဲ ေက်ာက္ခ်ပ္လႊာ ေပၚမွာ ေျမ ႏုန္း သဲ စသည့္ က်ေနာ္တို႔ရ႕ဲဖဝါးေအာက္က ေျမထုက ဖုန္းလြမ္းထားပါတယ္။ ၾကက္ဥတစ္လုံးရ႕ဲ အခြံလိုပဲ တစ္ကမာၻလုံးကို Crust ေက်ာက္လႊာခ်ပ္ႀကီးကေန ဖုံးအုပ္ေပးထားပါတယ္။
သိူ႔ေသာ္လည္း တဆက္တစပ္တည္း ညီညာေခ်ာေမြ႕စြာ တည္ရိွတာမဟုတ္ပဲ ေက်ာက္သားမ်ား က်ိဳးပ့ဲ့ၿပီး အဓိက ေက်ာက္ခ်ပ္ ႀကီး ၁၅ ခ်ပ္န႔ဲ ကမာၻေျမႀကီးကို ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။
ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား တစ္ခ်ပ္န႔ဲ တစ္ခ်ပ္ဟာ ထိစပ္ေနၿပီး ေဘ့စ္ေဘာ ေဘာလုံးတစ္လုံးမွာ ခ်ဳပ္ရိုးေၾကာင္းမ်ားန႔ဲသီခ်ဳပ္ၿပီး ဆက္စပ္ထားသလိုပဲ ဖြဲ႕စည္းထားတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါတယ္။
ဥေရာပ တိုက္နွင့္ အာရွတိုက္ တို႔ ဟာ ေက်ာက္ခ်ပ္ တစ္ခုတည္းေပၚမွာ တည္ရိွၿပီး (Eurasian Plate)ယူေရးဆီးယန္း ပလိတ္(ဥေရာပ- အာရွ ေက်ာက္လႊာ ခ်ပ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာနိုင္ငံ န႔ဲ တရုတ္နိုင္ငံတို႔ဟာ အဲဒီ Eurasian Plate ရ႕ဲ အာရွတိုက္ ွဘက္အျခမ္းမွာ တည္ရိွၾကပါတယ္။
အိႏၵိယ တိုက္ ၊အိႏၵိယ သမုဒၵရာ နွင့္ ဘဂၤလားပင္လယ္တို႔ဟာ Indian Plate ေခၚတ့ဲ အိႏၵိယ ေက်ာက္ခ်ပ္ ေပၚမွာ တည္ရိွပါတယ္။
ဟိမဝႏၵာ ေတာင္တန္း တေလွ်ာက္ကေန အေရွ႕ဘက္တိဘက္ ကုန္းျမင့္ ေဒသဟာ ျမန္မာ နိုင္ငံရ႕ဲ ေျမာက္ဘက္မွာ တည္ရိွၿပီး ၊ ထိုေဒသတေလွ်ာက္ဟာ Eurasia Plate နွင့္ India Plate တို႔၏ ေက်ာက္ခ်ပ္ ၂ လႊာ ထိစပ္ ေပါင္းဆုံ အနားစပ္ (Convergent Plate Boundary ) ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာနိုင္ငံရ႕ဲ အေနာက္ဘက္ျခမ္း ရခိုင္ ရိုးမအတိုင္း အနားသတ္ဟာ Indian Plate ေက်ာက္ခ်ပ္ရ႕ဲ အေရွ႕ဘက္ အနားသတ္န႔ဲ ထိစပ္ေနတ႔ဲ ေက်ာက္ခ်ပ္လႊာ ၂ ခုရ႕ဲ ထိစပ္ေပါင္းစုံ အနားစပ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာျပည္ဟာ အဲဒီလို ရႈပ္ေထြးတ့ဲ ထိစပ္ေပါင္းဆုံ အနားစပ္ မွာ တည္ရိွတာ ျဖစ္ပါတယ္။

"Continental Drift"
ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ား ေ႐ြ႕လွ်ား မႈ နွင့္ ၎၏ အက်ိဳးဆက္

ကမာၻေက်ာက္ခ်ပ္ႀကီးမ်ားဟာ ေ႐ြ႕လွ်ားေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ပင္လယ္သမုဒၵရာဘက္ျခမ္းက ကြဲကြာ အနားစပ္မွာ ကမာၻ့အတြင္းပိုင္း Mantle Layer မွေက်ာက္ရည္ပူမ်ားဟာ အလွည့္မွန္မွန္ ထိုးဝင္ေအးခဲၿပီး ေက်ာက္ ခ်ပ္ကို အျခားတစ္ဘက္ကို ေ႐ြ႕လွ်ားေစတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ေက်ာက္ခ်ပ္ရ႕ဲ အျခားအနားစြန္း တစ္ဘက္ဟာလည္း သူန႔ဲထိစပ္ေနတ႔ဲ ေက်ာက္ခ်ပ္အနားစြန္းတစ္ဘက္ရ႕ဲ ေအာက္ကို ငုတ္လွ်ိဳးဝင္လွ်က္ Mantle Layer အလႊာအတြင္းသို႔ အရည္ေပ်ာ္ သြားရပါတယ္။

"ေက်ာက္လႊာထု ခ်ပ္ႀကီးမ်ားေ႐ြ႕လွ်ား မႈ (Continental Drift) နွင့္ ေျမငလွ်င္ဆက္စပ္ျဖစ္ေပၚမႈ"

ထုမိုင္ ၃၀ မွာ ၁၀၀ ခန္႔ထူတ႔ဲ ကမာၻ့ ေက်ာက္လႊာ ထု ခ်ပ္ႀကီးမ်ားဟာ ကမာၻ့ တိုက္ႀကီးမ်ား နွင့္ သမုဒၵရာ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီးမ်ားကို အတူတကြသယ္ေဆာင္ကာ ပဥၥလက္ဆန္စြာ (မ်က္လွည့္ ဆန္ဆန္) ေမ်ာပါ ေ႐ြ႕လွ်ားလွ်က္ ရိွၾကပါတယ္။ ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားနွင့္ ကြၽန္းစုတန္းမ်ားကလည္း အတူတကြ ဖိညႇပ္ အတြန္းခံရတ႕ဲ ေစာင္မ်ား တြန္႔လိပ္က်ိဳးေၾကသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလွ်က္ ရိွကာ (ဒါဟာ ေတာင္ကုန္း ေတာင္တန္းေတြ ျဖစ္ေပၚလာပုံပါ။) သမုဒၵရာ ႀကီးမ်ားကလည္း က်ယ္ျပန္ျခင္း က်ဳံ႕ဝင္ျခင္းေတြ ျဖစ္ေပၚၾကပါတယ္။ (This Changing Earth, တင္ျမင့္/ႏြားထိုးႀကီး)

ယခုက႔ဲသို႔ ေ႐ြ႕လွ်ားေနမႈေၾကာင့္ အတၱလႏၲိတ္ သမုဒၵရာဟာ က်ယ္ျပန္႔ လာေနရသလို ေျမထဲပင္လယ္ဟာ ႀကံဳ႕ဝင္လာေနပါတယ္။
အာဖရိကတိုက္က ေျမာက္ဘက္သို႔ တအိအိေ႐ြ႕လွ်ားေနပါတယ္။ ေတာင္ အေမရိကနွင့္ ေျမာက္အေမရိကတို႔က အေနာက္ဘက္ကို ေ႐ြ႕လွ်ားေနၾကၿပီး ေျမထဲပင္လယ္ဟာ ႀကံဳ႕ဝင္လွ်က္ ရိွပါတယ္။
အတိတ္နွစ္ ၁၃၅ သန္းခန္႔က အာဖရိကတိုက္ ၊ အႏၲာတိကတိုက္ နွင့္ အိႏၵိယ တိုက္တို႔ဟာ တဆက္တစပ္တည္း တည္ရိွခ႔ဲၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ လြန္ခ့ဲတ့ဲ နွစ္ သန္း ၁၀၀ ခန္႔ကစလို အိႏၵိယ တိုက္ဟာ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ကို စတင္ေ႐ြ႕လွ်ားခ့ဲရာ ယခုေနရာနွင့္ မိုင္ ၅၀၀၀ ခန္႔ကြာေဝးတ့ဲ ေနရာကေန စတင္ေ႐ြ႕လွ်ားခ့ဲပါတယ္။ အတိတ္နွစ္ သန္း ၄၀ ခန္႔မွာ အိႏိၵယ ေက်ာက္ခ်ပ္ဟာ ဥေရာပအာရွ ေက်ာက္ခ်ပ္န႔ဲ ထိပ္တိုက္ ဆုံမိခ့ဲၾကပါတယ္။
အဲဒီလို ေဆာင့္တိုက္ခ့ဲမႈက ဟိမဝႏၲာ ေတာင္းတန္းန႔ဲ တိဘက္ ကုန္းျမင့္ေဒသကို ျမင္တက္ေစခ့ဲပါတယ္။(ဟိမဝႏၲာ ေတာင္တန္းနွင့္ တိဘက္ကုန္းျမင့္ ေဒသတို႔ ျဖစ္ေပၚ္လာခ့ဲတယ္လို႔ ဆိုနိုင္ပါတယ္)။ Indian plate ရ႕ဲ အေရွ႕ဘက္ အနားသပ္မွာ ဆက္စပ္ေနတ႔ဲ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ရခိုင္ေတာင္တန္း ခ်င္းေတာင္တန္း နွင့္ နာဂေတာင္တန္းတို႔ကိုလည္း ျမင့့္တက္ေစခ့ဲပါတယ္။ (တနည္း-ျဖစ္ေပၚေစခ့ဲပါတယ္)
အိႏၵိယ ေက်ာက္ခ်ပ္ဟာ ဟိမဝႏၲာ ေတာင္တန္းေတြ ရိွရာ တိဘက္ကုန္းျမင့္ ေဒသေက်ာက္လႊာ ေအာက္မွာ ၁ နွစ္ကို ၄ စင္တီမီတာ နႈန္းန႔ဲ ေလွ်ာ နစ္ဝင္လွ်က္ ရိွပါတယ္။
ထိုနည္းတူ ရခိုင္ရိုးမ၊ ခ်င္းေတာင္တန္း နာဂ ေတာင္တန္းေတြဟာ လည္း ၁ နွစ္မွာ ၁ လက္မ မွ ၁ လက္မခြဲခန္႔ျမင့္တက္လွ်က္ ရိွၾကပါတယ္။
ယခုက႔ဲသို႔ Indian Plate န႔ဲ Eurasian Plate တို႔ရ႕ဲ ထိပ္တိုက္ ေဆာင့္ တိုက္ခ့ဲမႈေၾကာင့္ ျမန္မာ့ ေျမရ႕ဲ အလယ္ ၉၆°E အတိုင္း ေက်ာက္ခ်ပ္လႊာ ကြဲအက္ခ့ဲပါတယ္။ ေျမာက္ဘက္ တိဘက္ ကုန္းျမင့္ေဒသကေန ေတာင္ဘက္ ကပၸလီပင္လယ္ျပင္ထိ အရွည္ ကီလိုမီတာ ၁၅၀၀ ရိွတ႔ဲ ႀကီးမားတ့ဲ ေျမငလ်င္ေပါင္း မ်ားစြာကို ဖန္တီးေပးနိုင္တ့ဲ စစ္ကိုင္း ျပတ္ေ႐ြ႕ ႀကီး ျဖစ္ေပၚေစခ့ဲပါတယ္။
စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕ဟာေဘးတိုက္ ေလွ်ာေ႐ြ႕ ျပတ္ေ႐ြ႕(Dextral Fault) အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ ေက်ာက္ခ်ပ္လႊာကို အေနာက္ဘက္ က Burma Plate နွင့္ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းကို Sanda Plate အျဖစ္ ၂ ပိုင္း ကြဲထြက္ေစခ့ဲပါတယ္။

" Continental ၏အက်ိဳးဆက္တစ္ခု ျဖစ္ေသာ ေျမငလ်င္ ျဖစ္ေပၚပုံ"
*** ထိုသို႔ ကမာၻ့ ေက်ာက္ခ်ပ္လႊာႀကီးမ်ား ေ႐ြ႕လွ်ားၾကရာမွ ေက်ာက္လႊာ ခ်ပ္ႀကီးမ်ားရ႕ဲ အနားသတ္ ေဘးနယ္နိမိတ္ မ်ား အခ်င္းခ်င္း ယွဥ္စပ္ကာ ထိခိုက္ လႈပ္ရွားမႈ ေၾကာင့္ "ေျမငလွ်င္ေၾကာ ဗဟိုျပဳရာ ရပ္ဝန္းမ်ား ျဖစ္ေပၚၿပီး -ေျမငလ်င္ မ်ား လႈပ္ခတ္ေစတာ ပဲျဖစ္ပါတယ္။***
" ယာယီမွ်သာ ပိတ္မိေနတ႔ဲ ဖိအား နွင့္ တြန္းအားမ်ားရ႕ဲ စြမ္းပကားက ကြၽန္ေတာ္တို႔ စဥ္းစားနိုင္မႈထက္ အလွမ္းကြာေဝးလြန္းလွပါတယ္။ ေက်ာက္လႊာမ်ားက ဖိအားနွင့္ တြန္းအားမ်ား ဒဏ္ ခံရတ႕ဲအခါ တြန႕္႔လိပ္ကာ ႀကိတ္ခံၿပီး ေနာက္ဆုံးမွာ ခံနိုင္မႈကို ေက်ာ္လြန္တာေၾကာင့္ ရုတ္တရက္ က်ိဳးျပတ္ကာ ေ႐ြ႕လွ်ားၾကပါတယ္။ ေက်ာက္လႊာမ်ား က်ိဳးျပတ္မႈ အက်ိဳးဆက္ ျဖစ္တ့ဲ ေျမငလ်င္ လိႈင္းမ်ားက ဆက္တိုက္ပင္ တုံခါ မႈ ကို ပို႔လႊတ္ပါတယ္။" (This Changing Earth, တင္ျမင့္ ႏြားထိုးႀကီး)
ယခုေဖာ္ျပခ့ဲတာေတြဟာ Continental Drift ေၾကာင့္ ေျမငလ်င္ ျဖစ္ေပၚလာပုံပဲျဖစ္ပါတယ္။

"ေမခ မလိခ ျမစ္ဆုံေဒသ ၏ ဘူမိေဗဒ တည္ေဆာက္ပုံ"

ျမန္မာ့ ေျမမွာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြဟာ ၉၆° E အတိုင္း ေတာင္ ေျမာက္ တန္းလွ်က္ ေျမာက္ဘက္တြင္ တိဘက္ ကုန္းျမင့္ မွ အစျပဳလို႔ ေတာင္ဘက္တြင္ ကပၸလီ ပင္လယ္ျပင္ အထိ ရွည္လ်ားပါတယ္။
အိႏၵိယ ေက်ာက္ခ်ပ္ဟာ တိဘက္ကုန္းျမင့္ ေအာက္ ဥေရာပ-အာရွ ေက်ာက္လႊာ အနားစြန္းမွာ ထိစပ္ေပါင္းဆုံအနားစပ္ ျဖစ္ပါတယ္။၎ အနားစပ္နွင့္ ၎ အနားစပ္ အတိုင္း ေတာင္ဘက္သုိ႔ ခ်ိဳးေကြ႕လာတ့ဲ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕ တေလ်ွာက္ဟာ ေျမငလွ်င္မ်ား ျဖစ္ေပၚရာ အဓိက ေျမငလ်င္ဇုံ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ဟာ ယခုက႔ဲသို႔ Alpide Belt လို႔ ေခၚတ့ဲ အယ္ပိုက္ ေျမငလ်င္ ရပ္ဝန္းေဒသ မွာ တည္ရိွတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ေမခ မလိခ ေပါင္းဆုံရာ ျမစ္ဆုံေဒသဟာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕၏ေျမာက္ဘက္ပိုင္း ေနရာမွာ တည္ရိွတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဲဒီအပိုင္းမွာ အႏိၵယ ေက်ာက္ခ်ပ္တို႔ စတင္ တိုက္မိခ်ိန္ကတည္းက ေဆာင့္တိုက္မိတ့ဲ အရိွန္ကို အျပင္းဆုံး ခံစားခ့ဲရတ႕ဲ ေနရာ ျဖစ္္လို႔ စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕ဟာ အက္ေၾကာင္း မ်ားစြာ န႔ဲ ျပတ္ေ႐ြ႕ခ့ဲရတ႕ဲ အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။
ေမခ မလိခ ျမစ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ကပင္ ျပတ္ေ႐ြ႕ေၾကာင္းေတြအေနအထားရ စီးဆင္း ျဖစ္ေပၚခ့ဲတ့ဲ ျမစ္ေခ်ာင္း မ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဧရာဝတီ ျမစ္ဟာလည္း စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕အတိုင္း အတည့္ တဖန္ ေဘးခ်င္းယွဥ္လွ်က္ တဖန္ စီးဆင္း ျဖစ္ေပၚလာတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။

"စိုးရိမ္ဘြယ္ရာ အနာဂတ္ အလားအလာ"
ပထဝီအေနအထားအရ ယခုေလာက္ စိုးရိမ္ဘြယ္ရာ ေျမတည္ၿငိမ္မႈ မရိွတ႔ဲေနရာမွာ ဆည္တမံမ်ား တည္ေဆာက္မည္ဆို လွ်င္ အင္မတန္ မိုက္မဲမႈ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
အိႏၵယ ေက်ာက္ခ်ပ္ဟာ ၁ နွစ္မွာ ၄ စင္တီမီတာ နွန္းန႔ဲ ေျမာက္ဘက္အတိုင္း ေ႐ြ႕လ်ွားေနသလို စစ္ကိုင္းျပတ္ေ႐ြ႕ရ႕ဲ အေနာက္ဘက္ ျခမ္း Burma Plate ဟာလည္း ၁ နွစ္မွာ ၁.၈ စင္တီမီတာ နွန္းန႔ဲ ေျမာက္ဘက္သို႔ ေဘးတိုက္ ေ႐ြ႕လွ်က္ ရိွပါတယ္။ ဒီလို ေ႐ြ႕လွ်ားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာတ့ဲ ဖိအား န႔ဲ တြန္းအားမ်ားဟာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဲ စဥ္းစားနိုင္မႈထက္ အလွမ္းကြာေဝးလြန္းလွ ပါတယ္ဆိုတာ ပညာရွင္မ်ားက ေျပာျပခ့ဲၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

"ကုန္းတြင္းပိုင္း Tsunami"
ပင္လယ္ သမုဒၵရာ မ်ားရ႕ဲ အသူတစ္ရာ ေခ်ာက္ႀကီးေတြဟာ ေက်ာက္ခ်ပ္ႀကီးမ်ားရ႕ဲ ကြဲကြာအနားစပ္ မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ ထိုေနရာမ်ားမွာ ငလ်ွင္
လႈပ္ခတ္ခ့ဲတ့ဲအခါ ပင္လယ္ျပင္မွာ အလြန္ အင္မတန္ ႀကီးမားတ့ဲ လိႈင္းလုံးႀကီးမ်ား ရိုက္ခတ္တာကို ဆူနာမီ လိႈင္းလို႔ ေခၚပါတယ္။
ထိုက႔ဲသို႔ေသာ ဆူနာမီလိႈင္းလုံးမ်ားအား ပင္လယ္မွ ဆူနာမီရ႕ဲ အရိွန္ေၾကာင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ကုန္းတြင္းပိုင္းမွာ ဗဟိုျပဳ ၿပီး ေျမငလွ်င္လႈပ္ခတ္မႈ ေၾကာင့္ လည္းေကာငး္---
ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္ နွင့္ ဆည္တမံႀကီးေတြမွာ လည္း ဆူနာမီလိႈင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚ ေလ့ ရိွပါတယ္